عواملی که در انتخاب رشته صحیح موثر است:

الف) عوامل بیرونی:

1-   خانواده: درباره تاثیر خانواده بر انتخاب رشته باید توجه داشت که در موارد ذیل خانواده در انتخاب رشته فرزند خود دخالت نادرست دارند:

خانواده بخواهد فرزندشان در رشته ای تحصیل کنند که در خانواده ی آن ها معمول است.

خانواده بخواهد فرزند خود را به سمتی سوق بدهد که خود به آن ها نرسیده است.

خانواده ای که هدف های جاه طلبانه برای فرزند خود در نظر بگیرند در حالی که فرزندشان در دروس مرتبط به آن رشته توانایی داشته باشد.

باید توجه داشت که خانواده با در نظر گرفتن عقاید، علایق و گرایش های فکری فرزند خود و احترام به آن ها می توانند کمک بسیار زیادی به انتخاب رشته صحیح داشته باشند و در صورتی که در این روند لغزشی مشاهده کنند تلاش برای رفع آن نمایند.

2-   محیط آموزشی: سال ها آموزش در محیط های مختلف و آشنایی با دبیران و شخصیت های آموزشی مختلف می تواند الگوهایی جهت شناخت رشته ها و آینده رشته های مختلف در ذهن دانش آموز ایجاد نماید لذا دانش آموز با مرور دوران تحصیل خود و شناخت های آن دوران می تواند تاثیر بسیاری در انتخاب رشته داشته باشد.

3-   افراد اثرگذار در زندگی فرد: افرادی که در زندگی دانش آموز الگو قرارگرفته و دانش آموز علاقه مند است در آینده جا پای او بگذارد. در این زمینه شناخت توانایی های خود و مقایسه با آن فرد می تواند ما را در پاسخ با این سوال که "من نیز می توانم مانند او موفق باشم یا نه ؟" ، یاری کند.

4-   گروه همسالان: تاثیری که ما از گروه دوستان خود می گیریم. باید توجه داشت که علایق و توانایی های ما با دوستانمان میتواند تفاوت داشته باشد لذا به صرف انتخاب یک رشته از سوی دوستانمان ما نیز نباید به سراغ آن رشته برویم.

5-   رسانه ها و وسایل ارتباط جمعی: این مورد نیز همانطور که گفتیم بخش دیگری از شناخت و علاقه ی ناخودآگاه ما را نسبت به رشته ها تکمیل می کند.

6-   پیشرفت علوم و تکنولوژی: پیشرفت ها در زمینه های مختلف باعث به وجود آمدن رشته هایی نو شده که در گذشته نبوده اند لذا شناخت آن ها نیز در یک انتخاب رشته صحیح نقش تعیین کننده ای دارد.

7-   زمینه های اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی: باید توجه داشت بافت فرهنگی و اجتماعی و اقتصادی که ما در آن رشد کرده ایم سبب ایجاد نیازها و خصایصی در ما شده است که در انتخاب رشته صحیح نقش بی سزایی دارد از این رو افراد سعی می کنند رشته ای را انتخاب کنند که با آمال و آرزو های آن ها نزدیکی بیشتری داشته باشد.

8-   بازار کار: در آینده بخش اعظم یک روز را کار ما به خود اختصاص می دهد و ما در آن نیاز هایی چون خدمت رسانی، همکاری در جامعه و... را تجربه می کنیم لذا اندیشیدن به آینده شغلی رشته انتخابی از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است.

باید توجه داشت که در زمینه انتخاب شغل موارد ذیل می تواند ما را به یک انتخاب صحیح سوق دهد:

1-   خصایص جسمانی: قد ، سلامتی عمومی، محدویت های جسمانی و....

2-   خصایص روانی: هوش، استعداد، شخصیت، انگیزه های فردی و...

3-   نگرش ها و ارزش های والدین

4-   وضع اجتماعی و اقتصادی خانواده

5-   تجارب شخصی

6-   جنسیت

7-   بستگان و دوستان

8-   مقتضیات جغرافیایی و...

با توجه به موارد بالا هر کاری مناسب هر فردی نیست یادمان باشد "هرکسی را بهر کاری ساختند".

برای اطلاعات بیشتر می توانید به برگه های زمینه در باره تیپ های شخصیتی و مشاغل و رشته های مناسب هر شخصیت بر اساس نظریه هالند مراجعه نمایید.

ب) عوامل درونی:کنترل عوامل بیرونی بسیار دشوار بوده و گاهی شناخت و پیش بینی اثرات آن ها قابل حصول نیست. اما عواملی که به درون فرد باز می گردد تا حدودی قابل تغییر هستند. عوامل درونی تاثیرگذار بر انتخاب رشته عبارتند از:

1- هوش و استعداد: استعداد به مهیا و آماده شدن و توان انجام کاری را داشتن است. به عبارت دیگراستعداد و توانایی فطری فرد است که به امر یادگیری او کمک می کند و باعث سرعت بیشتر یادگیری می شود. میزان هوش افراد در سبک زندگی، رفتارهای فرد و نحوه تصمیم گیری او نقش اساسی دارد. داوطلبانی که با شناخت زمینه های استعدادی خود رشته ای متناسب با استعداد خود را انتخاب می کنند در آینده بسیار موفق می باشند.

2- علاقه و رقبت: علایق مجموعه ای از ترجیحات است گه به فرد تعریفی از خودش ارایه می دهد، که چه کسی است. همچنین احساس خوشایند و یا تمایل نسبت به یک چیز یا یک موضوع را رغبت گویند. علاقه به یک رشته تحصیلی که باید آگاهانه و قابل دفاع باشد از عوامل موفقیت در یک رشته به شمار می رود لذا شناخت رشته ها بسیار مفید و تاثیرگذار است. از عواقب عدم علاقه به رشته تحصیلی عبارتند از :

بی انگیزه بودن نسبت به درس و دانشگاه

بی هدفی و سر درگمی

هدر رفتن وقت و سرمایه

لذت نبردن از دوران دانشجویی

و... 

3- ازرش ها و نگرش فردی: ارزش آن چیزیست که در زندگی برای انسان مهم و اصول و معیار رفتار است. برخی ارزش های تاثیر گذار در انتخاب رشته عبارتند از:

کسب موقعیت اجتماعی

کسب شغل و درآمد مناسب

استقلال اقتصادی

کمک به دیگران

خدمت به کشور

ارتقاء سطح علمی و فرهنگی جامعه

و...

از دیگر عوامل مهم درونی در انتخاب رشته می توان به اعتقادات، جنسیت، مهارت ها و توانایی ها، ویژگی های شخصیتی، خودباوری و استقلال و... اشاره داشت.

توجه داشته باشید چنانچه در انتخاب رشته به عوامل یاد شده بی تفاوت باشید و تصمیم دارید در چند سال آینده در رشته ای که باب طبع شما نیست تحصیل کنید، تصمیم خطرناکی گرفته اید.

چند توصیه مهم در امر انتخاب رشته:

علاقه خود را شناخته و در نظر داشته باشید.

بازار کار رشته انتخابی را در نظر بگیرید.

حتما درباره رشته ها و دانشگاه ها و شهر های مختلف اطلاعات کافی کسب کنیم.

به عوامل درونی و بیرونی موثر آگاهانه اندیشیده و مشورت کنیم.

هر 100 انتخاب را انجام دهیم.

با حوصله و بدون تحت تاثیر دیگران قرار گرفتن انتخاب کنیم.

امکانات خانواده را مد نظر داشته باشیم.

از فارغ التحصیلان و دانشجویان رشته های مختلف مشورت بگیریم.

آشنایی مختصر با رشته ها و دانشگاه ها و مراکز آموزش عالی:

افزایش روز افزون رشته های تحصیلی باعث شده که شناخت همه آن ها بسیار پیچیده و سخت شده و روند شناخت آن ها سخت شود. باید توجه داشت که این بخش به طور خلاصه نکاتی را که باید در شناخت رشته ها مدنظر داشت را بررسی می کند.

1-   مقاطع تحصیلی:

الف) کاردانی: یک دوره با پیش نیاز دیپلم متوسطه یا پیش دانشگاهی که تعداد واحدهای گذرانده در آن 67 تا 72 واحد است و حداکثر زمان دوره 3 سال است.

ب) کارشناسی: مدت تحصیل آن به طور معمول 4 سال است و دو حالت پیوسته و ناپیوسته دارد. در حالت ناپیوسته پیش نیاز آن مدرک کاردانی بوده و در حالت پیوسته مدرک پیش دانشگاهی و یا دیپلم موردنیاز می باشد و واحد های آن بین 130 تا 140 واحد می باشد.

مقاطع دیگری کارشناسی ارشد و دکترای حرفه ای و دکترای تخصصی می باشد.

2-   رشته های شناور: رشته هایی که از دو یا چند گروه آموزشی دانشجو پذیرش می کنند به عنوان مثال رشته روانشناسی.

در دفترچه "رشته هایی که از چند گروه دانشجو می پذیرند" را جستجو کنید.

3-   گرایش: هر یک از شعب یک رشته که بیانگر یک تخصص باشد، گرایش نامیده می شود. توجه داشته باشید که امروزه در برخی رشته ها و دیگر گرایش در مدرک تحصیلی بیان نمی شود.

در بررسی رشته ها به عوامل زیر نیز بهتر است توجه شود:

علاقه

توانایی های لازم هر رشته

موقعیت شغلی در ایران

دروس پایه و تخصصی

دانشگاه های پذیرنده

پذیرش متمرکز و یا نیمه متمرکز

شرایط خاص

روش پذیرش

گرایش های رشته ها

وضعیت ادامه تحصیل

اطلاعات رشته ها را از سایت های زیر می توانید بدست آورید:

سایت گزینه دو

www.gozine2.ir

سایت رشد

www.roshd.ir

سایت شورای عالی فرهنگی

www.irancultur.com

سایت شبکه آموزش صدا و سیما

www.irib.ir/amuzesh

سایت تبیان

www.tebyan.net

در شناخت دانشگاه ها باید به مسایلی مثل شیوه های پذیرش، مکان، امکانات آموزشی، جامع یا غیر جامع بودن، متمرکز یا پراکنده بودن و... توجه داشت.

رشته های متمرکز: رشته هایی که پذیرش در آنها شرایط خاص از قبیل مصاحبه، معاینه، آزمون های علمی یا عملی و... ندارد.رشته های متمرکز از نظر دوره تحصیلی به 6 دوره تقسیم می شوند.

1-   دروه روزانه

2-   دوره شبانه( نوبت دوم)

3-   رشته های تحصیلی دانشگاه پیام نور

4-   دوره های نیمه حضوری

5-   دوره های تحصیلی موسسات آموزش عالی غیر انتفاعی و غیر دولتی

6-   دوره های مجازی

رشته های نیمه متمرکز: رشته هایی که نیاز به اقداماتی نظیر مصاحبه، معاینه، آزمون های علمی یا عملی و... دارد. برای انتخاب این رشته ها توجه به دو نکته زیر بسیار مهم است:

1-   کد رشته نیمه متمرکز را در اولویت های اولیه قرار دهید زیرا چنانچه ابتدا در رشته ای متمرکز پذیرفته شوید شانس قبولی در رشته های نیمه متمرکز را از دست داده اید.

2-   انتخاب حداکثر دو رشته نیمه متمرکز در دفترچه امکام دارد.

توجه داشته باشید که حدودا 10 روز پس از اعلام نتایج اصلی نتایج پذیرفته شدگان چند برابر ظرفیت رشته های نیمه متمرکز اعلام می گردد و زمان مصاحبه آن ها نیز مشخص می شود.